Árbor

De Wikipedia
Comun fraxine (Fraxinus excelsior), un decidui, largi-foliat (angiosperme) árbor
Europan larice (Larix decidua), un coniferosi árbor que es anc decidui

In botanica, un árbor es un perenni plante con un elongat stípite, o trunc, usualmen suportant branches e folies. In alcun usages, li definition de árbor mey esser plu strett, includent solmen lignic plantes con crescement secundari, plantes que es usabil quam carpentallia, o plantes plu quam un specificat altore. In plu largi definitiones, li plu alt palmes, árboral filices, bananes, e bambús es anc árbores. Li árbores ne es un monofiletic taxonomic gruppe, ma consiste de un larg varietá de species de plantes que ha evoluet independentmen un trunc e branches por crescer super altri plantes a competir por li lúmine del sole. Li majoritá de species de árbor es angiospermes o durilignes; del reste, multi es gimnospermes o mollilignes. Multi árbores atinge grand etá, alcun til pluri mill annus. Li árbores ha existet por 370 million annus. It es estimat que hay circa tri billion matur árbores in li munde.

Un árbor tipicmen have multi secondari branches suportat super del terre per li trunc. Ti trunc usualmen contene lignosi histe por fortie, e vasculari histe a portar materiales de un parte del árbor a unaltru. Por lu max árbores, li trunc es circumdat per un marcotte de cortice que acte quam un protectiv barriere. Sub li terre, li radicas brancha e extende largmen; ili acte de ancrar li árbor e extracte aqua e nutrientes ex li suol. Super li terre, li branches divide ad-in plu micri branches e ramelles. Li ramelles tipicmen porta folies, quel absorpte luminal energie e converte it ad-in sucres per fotosintese, provider li alimente por li crescentie e developation del árbor.

Li árbores usualmen reproducte per semes. Flores e fructe mey esser present, ma alcun árbores, quam coniferes, have pollinic cones e semic cones. Li palmes, bananes, e bambús anc producte semes, ma árboral filices producte spores.

Li árbores posse reducter erosion e moderar li clima. Ili extracte carbon dioxide ex li atmosfere e acumula grand quantitás de carbon in lor histes. Li árbores e forestes provide un domicilie por multi species de animales e plantes. silvas tropical es inter li max mult biodiverse domicilie in li munde. Li árbors provide ombre e protection, ligne por construction, combustibiles por cocinar e calentar, e fructe por manjage, plus multi altri usus. In multi regiones del munde, forestes contrae quam árbores es tranchir a cresce li quantitá de terre disponibil por agricultura. Por lor longevitá e utilitá, árbores sempre ha esset reveret, con boscages sacri in varie culturas, e ili lude un rol in multi mitologies.

Vide anc[modificar | redacter fonte]

Referenties[modificar | redacter fonte]